Πληροφορίες για την Περιφερειακή Πολιτική της ΕΕ


Τι είναι η περιφερειακή πολιτική της Ευρωπαικής Ενωσης;

Σκοπός της περιφερειακής πολιτικής της ΕΕ είναι η μείωση των σημαντικών οικονομικών, κοινωνικών και εδαφικών ανισοτήτων που εξακολουθούν να υπάρχουν μεταξύ των περιφερειών της Ευρώπης. Η διατήρηση των ανισοτήτων αυτών θα έθετε σε κίνδυνο μερικούς από τους ακρογωνιαίους λίθους ΕΕ, όπως η μεγάλη ενιαία αγορά της αλλά και το νόμισμά της, το ευρώ.

Επισκόπηση της περιφερειακής πολιτικής

Η περιφερειακή πολιτική της ΕΕ είναι επενδυτική πολιτική. Στηρίζει τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την ανταγωνιστικότητα, την οικονομική ανάπτυξη, τη βελτιωμένη ποιότητα ζωής και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Αυτές οι επενδύσεις στηρίζουν την υλοποίηση της στρατηγικής Ευρώπη 2020.
Η περιφερειακή πολιτική είναι επίσης η έκφραση της αλληλεγγύης της ΕΕ με χώρες και περιφέρειες λιγότερο ανεπτυγμένες, επικεντρώνοντας τη χρηματοδότηση στις περιοχές και τους τομείς όπου θα έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο.
Η περιφερειακή πολιτική έχει σκοπό να μειώσει τις σημαντικές οικονομικές, κοινωνικές και εδαφικές ανισότητες που υφίστανται ακόμα μεταξύ των περιφερειών της Ευρώπης. Εάν παραμείνουν αυτές οι ανισότητες θα υπονομευτούν ορισμένοι ακρογωνιαίοι λίθοι της ΕΕ, μεταξύ των οποίων η μεγάλη της ενιαία αγορά και το νόμισμά της, το ευρώ.
Κατά τη διάρκεια της περιόδου 2014-2020, η ΕΕ θα επενδύσει 351 δις EUR στις Ευρωπαϊκές περιφέρειες.
Η Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση θα βοηθήσει, για παράδειγμα, στα εξής:
  • την ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων,
  • τη στήριξη της έρευνας και καινοτομίας,
  • την επένδυση για ένα καθαρότερο περιβάλλον,
  • τη βελτίωση της πρόσβασης στη ψηφιακή τεχνολογία,
  • την ανάπτυξη νέων προϊόντων και μεθόδων παραγωγής,
  • τη στήριξη της ενεργειακής απόδοσης και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής,
  • την προώθηση της εκπαίδευσης και της απόκτησης δεξιοτήτων
  • τη βελτίωση των συνδέσεων μεταφορών σε απομακρυσμένες περιφέρειες.

Περιφερειακές ανισότητες στην ΕΕ των 28
Κατά κεφαλή ΑΕΠ (σε ΜΑΔ), 2010

Πηγή: Eurostat
 

Τα στάδια της πολιτικής, βήμα προς βήμα

Η περιφερειακή πολιτική αγγίζει όλους τους τομείς της ΕΕ και σε όλα τα επίπεδα – τόσο σε ολόκληρη την ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο, μέχρι τις Ευρωπαϊκές περιφέρειες και τις τοπικές κοινότητες. Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την προώθηση και τη στήριξη της συνολικής αρμονικής ανάπτυξης των Κρατών Μελών και των περιφερειών της, είναι μέρος της πολιτικής συνοχής της ΕΕ. Η πολιτική υλοποιείται από τη συνεργασία εθνικών και περιφερειακών φορέων με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Το πλαίσιο της πολιτικής συνοχής έχει θεσπιστεί για μια περίοδο 7 ετών. Η τρέχουσα περίοδος καλύπτει τα έτη 2014-2020.
Η υλοποίηση της πολιτικής ακολουθεί τα εξής στάδια:
  • Ο προϋπολογισμός για την πολιτική και οι κανόνες για τη χρήση της αποφασίζονται από κοινού με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο βάσει μιας πρότασης της Επιτροπής. Επιπροσθέτως των κοινών κανόνων για τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ, ΤΣ, ΕΓΤΑΑ ΚΑΙ ΕΤΘΑ) υπάρχουν επίσης συγκεκριμένοι κανόνες για κάθε ταμείο ξεχωριστά.
  • Οι αρχές και οι προτεραιότητες της πολιτικής συνοχής διυλίζονται μέσω μιας διαδικασίας διαβούλευσης μεταξύ της Επιτροπής και των χωρών της ΕΕ. Το κάθε Κράτος Μέλος υποβάλλει ένα προσχέδιο Σύμβασης Εταιρικής Σχέσης, το οποίο επισκοπεί τη στρατηγική της χώρας και προτείνει έναν κατάλογο προγραμμάτων. Επιπλέον, τα Κράτη Μέλη παρουσιάζουν επίσης προσχέδια επιχειρησιακών προγραμμάτων (ΕΠ) τα οποία καλύπτουν ολόκληρα Κράτη Μέλη και/ή περιφέρειες. Θα υπάρξουν επίσης συνεργατικά προγράμματα που περιλαμβάνουν περισσότερες από μια χώρα.
  • Η Επιτροπή διαπραγματεύεται με τους εθνικούς φορείς για το τελικό περιεχόμενο της Σύμβασης Εταιρικής Σχέσης, καθώς και για κάθε πρόγραμμα. Τα προγράμματα παρουσιάζουν τις προτεραιότητες της χώρας και/ή των περιφερειών ή της συγκεκριμένης συνεργαζόμενης περιοχής. Οι εργαζόμενοι, εργοδότες και φορείς της κοινωνίας των πολιτών μπορούν όλοι να συμμετέχουν στον προγραμματισμό και τη διαχείριση των ΕΠ.
  • Τα προγράμματα υλοποιούνται από τα Κράτη Μέλη και τις περιφέρειές τους. Αυτό σημαίνει την επιλογή, παρακολούθηση και αξιολόγηση εκατοντάδων χιλιάδων έργων. Αυτή η εργασία οργανώνεται από «διαχειριστικές αρχές» σε κάθε χώρα και/ή περιφέρεια.
  • Η Επιτροπή παραδίδει τα ταμεία (για να επιτρέψει στις χώρες να αρχίσουν να τα δαπανούν στα προγράμματά τους).
  • Η Επιτροπή πληρώνει την πιστοποιημένη δαπάνη σε κάθε χώρα.
  • Η Επιτροπή παρακολουθεί το κάθε πρόγραμμα, μαζί με την ενδιαφερόμενη χώρα.
  • Τόσο η Επιτροπή όσο και οι χώρες μέλη υποβάλλουν αναφορές καθ’ όλη τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου.

Αρχές

Η πολιτική συνοχής βασίζεται σε τέσσερις κύριες αρχές:

Επικέντρωση

Η αρχή αυτή έχει τρεις πτυχές:

Προγραμματισμός

Η πολιτική συνοχής δεν χρηματοδοτεί μεμονωμένα έργα, αλλά πολυετή εθνικά προγράμματα που συνάδουν με τους στόχους και τις προτεραιότητες της ΕΕ.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον προγραμματισμό, βλ στάδια της περιφερειακής πολιτικής, βήμα προς βήμα.

Εταιρική σχέση

Κάθε πρόγραμμα καταρτίζεται μέσω μιας συλλογικής διαδικασίας, στην οποία συμμετέχουν αρμόδιες αρχές σε ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, κοινωνικοί εταίροι και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.
Η εταιρική αυτή σχέση εφαρμόζεται σε όλα τα στάδια της διαδικασίας προγραμματισμού, από τον σχεδιασμό, τη διαχείριση και την υλοποίηση έως την παρακολούθηση και την αξιολόγηση.
Μέσω της προσέγγισης αυτής εξασφαλίζεται η προσαρμογή της κάθε δράσης στις τοπικές και περιφερειακές ανάγκες και προτεραιότητες.

Προσθετικότητα

Η χρηματοδότηση από τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία δεν μπορεί να υποκαταστήσει τις εθνικές δαπάνες των κρατών μελών.
Η Επιτροπή αποφασίζει από κοινού με κάθε χώρα το ύψος της επιλέξιμης δημόσιας (ή ισοδύναμης) δαπάνης που θα διατεθεί κατά την περίοδο προγραμματισμού, και ελέγχει τη συμμόρφωση στο μέσο (2018) και στο τέλος της περιόδου προγραμματισμού (2022).
Στόχος είναι ο καθορισμός ρεαλιστικών αλλά και φιλόδοξων στόχων για τις δημόσιες διαρθρωτικές δαπάνες, ώστε να διασφαλίζεται η προσθετική αξία της συνεισφοράς των διαρθρωτικών ταμείων. Κατά γενικό κανόνα, οι μέσες ετήσιες δαπάνες σε πραγματικούς όρους δεν πρέπει να είναι μικρότερες από εκείνες της προηγούμενης περιόδου προγραμματισμού.
 

Καλύπτεται η περιφέρειά μου;

Κάθε περιφέρεια της ΕΕ καλύπτεται από δύο εκ των τριών βασικών στόχων της πολιτικής για τη συνοχή (σύγκλιση, περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση, και ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία). Ωστόσο, τα περισσότερα κονδύλια διατίθενται εκεί που χρειάζονται περισσότερο, δηλαδή σε περιφέρειες με κατά κεφαλή ΑΕΠ κατώτερο από το 75% του μέσου όρου της ΕΕ.

Πώς ορίζονται οι περιφέρειες; Η πολιτική συνοχής χρησιμοποιεί το σύστημα NUTS της ΕΕ, το οποίο διαιρεί κάθε χώρα σε τρία επίπεδα εδαφικών στατιστικών μονάδων (περιφέρειες NUTS), ανάλογα με το μέγεθος του πληθυσμού. Η ΕΕ χωρίζεται επί του παρόντος σε 274 περιφέρειες «επιπέδου 2», που καλύπτονται στο σύνολό τους από την πολιτική συνοχής.
Πληθυσμιακά κριτήρια για τα επίπεδα NUTS:
ΕπίπεδοΚατώτατοΑνώτατο
Επίπεδο NUTS 1   3 εκατομμύρια7 εκατομμύρια.
Επίπεδο NUTS 2    800 0003 εκατομμύρια
Επίπεδο NUTS 3   150 000800 000

Συνοχή επιλεξιμότητας Πολιτική 2014-2020

eu28

eu28
 

Τα Ταμεία

Ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία

Πέντε κύρια Ταμεία συνεργάζονται για τη στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης όλων των χωρών της ΕΕ, σε ευθυγράμμιση με τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020»:
Κάθε περιφέρεια της ΕΕ μπορεί να επωφεληθεί από τη στήριξη του ΕΤΠΑ και του ΕΚΤ. Ωστόσο, μόνο οι λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες μπορούν να λάβουν στήριξη από το ταμείο συνοχής.
Χρηματοοικονομικά εργαλεία
Τέσσερα χρηματοοικονομικά εργαλεία τα (Jaspers και Jasmine) που παρέχουν μέσα τεχνικής βοήθειας, το (Jeremie) που βελτιώνει την πρόσβαση των ΜΜΕ σε μικροχρηματοδότηση και το (Jessica) που στηρίζει την αστική ανάπτυξη.
Ταμείο αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Το Ταμείο αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΤΑΕΕ) παρέχει βοήθεια στην περίπτωση μεγάλων φυσικών καταστροφών.
Μηχανισμός προενταξιακής βοήθειας
Η στήριξη για υποψήφιες και πιθανές υποψήφιες χώρες παρέχεται μέσω του Μηχανισμού προενταξιακής βοήθειας (ΜΠΒ).

Μέσα ειδικής στήριξης

Τέσσερις κοινές πρωτοβουλίες αναπτύχθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Γενική Διεύθυνση περιφερειακής πολιτικής), σε συνεργασία με τον όμιλο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και άλλα χρηματοοικονομικά ιδρύματα, στο πλαίσιο της περιόδου προγραμματισμού 2007-2013, προκειμένου η πολιτική συνοχής να καταστεί πιο αποδοτική και βιώσιμη. Δύο από αυτές αφορούν την προώθηση μέσων χρηματοοικονομικής τεχνικής (Jeremie και Jessica), ενώ οι άλλες δύο (Jaspers και Jasmine) λειτουργούν ως μέσα παροχής τεχνικής βοήθειας.
  • JASPERS : Η κοινή βοήθεια για τη στήριξη σχεδίων στις ευρωπαϊκές περιφέρειες (Joint Assistance to Support Projects in European Regions) είναι ένα μέσο παροχής τεχνικής βοήθειας στις δώδεκα ευρωπαϊκές χώρες που εντάχθηκαν στην ΕΕ μεταξύ 2004 και 2007. Προσφέρει στα εν λόγω κράτη μέλη την απαιτούμενη υποστήριξη για την προετοιμασία μεγάλων έργων υψηλής ποιότητας, τα οποία θα συγχρηματοδοτηθούν από τα ευρωπαϊκά ταμεία.
  • JEREMIE :Οι κοινοί ευρωπαϊκοί πόροι για τις μικροεπιχειρήσεις και τις μεσαίες επιχειρήσεις (Joint European Resources for Micro to Medium Enterprises) είναι μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία αναπτύχθηκε από κοινού με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων. Προωθεί τη χρήση μέσων χρηματοοικονομικής τεχνικής για τη βελτίωση της πρόσβασης των ΜΜΕ σε χρηματοδότηση μέσω των παρεμβάσεων των διαρθρωτικών ταμείων.
  • JESSICA : Η κοινή ευρωπαϊκή υποστήριξη για βιώσιμες επενδύσεις σε αστικές περιοχές (Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas) είναι μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία αναπτύχθηκε από κοινού με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την Αναπτυξιακή Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης (CEB). Στηρίζει τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη και ανάπλαση μέσω μηχανισμών χρηματοοικονομικής τεχνικής.
  • JASMINE : Η κοινή δράση για τη στήριξη μικροχρηματοπιστωτικών οργανισμών στην Ευρώπη (Joint Action to Support Micro-finance Institutions in Europe) στοχεύει στην παροχή τόσο τεχνικής συνδρομής όσο και χρηματοοικονομικής υποστήριξης σε μη τραπεζικούς παρόχους μικροπιστώσεων και τους βοηθάει να βελτιώσουν την ποιότητα των υπηρεσιών τους, να επεκταθούν και να γίνουν βιώσιμοι. Η Jasmine αποσκοπεί επίσης στην προώθηση των ορθών πρακτικών στο πεδίο των μικροπιστώσεων και στην εκπόνηση ενός κώδικα δεοντολογίας για τους οργανισμούς μικροπιστώσεων.
 

Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ

Το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΤΑΕΕ) δημιουργήθηκε για την αντιμετώπιση μεγάλων φυσικών καταστροφών και την εκδήλωση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης στις πληγείσες περιοχές της Ευρώπης. Το Ταμείο ιδρύθηκε μετά τις σοβαρές πλημμύρες που έπληξαν την Κεντρική Ευρώπη το καλοκαίρι του 2002. Έκτοτε, έχει χρησιμοποιηθεί σε 56 περιπτώσεις για την αντιμετώπιση καταστροφών, όπως πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές, σεισμοί, καταιγίδες και ξηρασίες. Μέχρι σήμερα έχει παρασχεθεί βοήθεια πάνω από 3.5 δισ. ευρώ σε 23 διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες. 
 
 

Μηχανισμός Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ)

Από τον Ιανουάριο του 2007, ο μηχανισμός προενταξιακής βοήθειας (ΜΠΒ) αντικαθιστά μια σειρά κοινοτικών προγραμμάτων και χρηματοδοτικών μέσων που προορίζονταν για τις υποψήφιες χώρες και τις δυνάμει υποψήφιες για ένταξη χώρες, δηλαδή τα προγράμματα PHARE, PHARE ΔΣΣ, ISPA, SAPARD, CARDS και το χρηματοδοτικό μέσο για την Τουρκία.
Πέντε είναι οι βασικοί άξονες της παρέμβασης του ΜΠΒ:
  1. βοήθεια για τη μεταβατική περίοδο και θεσμική ενίσχυση
  2. διασυνοριακή συνεργασία (με τα κράτη μέλη της ΕΕ και τις άλλες χώρες που είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση από τον ΜΠΒ)
  3. περιφερειακή ανάπτυξη (μεταφορές, περιβάλλον και οικονομική ανάπτυξη)
  4. ανθρώπινοι πόροι (ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και καταπολέμηση του αποκλεισμού)
  5. αγροτική ανάπτυξη
Οι χώρες δικαιούχοι της βοήθειας του ΜΠΒ χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
  • οι υποψήφιες για ένταξη χώρες (Κροατία, Τουρκία και πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας), που είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση με βάση και τους πέντε άξονες του ΜΠΒ
  • οι δυνάμει υποψήφιες χώρες που ανήκουν στα Δυτικά Βαλκάνια (Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο, Σερβία και Κοσσυφοπέδιο βάσει της απόφασης 1244/99 του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ) που είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση μόνο με βάση τους δύο πρώτους άξονες
mapCroatiaFormer Yugoslav Republic of MacedoniaTurkey
 

Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση συνοχής – βασικά στατιστικά στοιχεία

Διαθέσιμος προϋπολογισμός 2014-2020

Η χρηματοδότηση για την περιφερειακή και την πολιτική συνοχής την περίοδο 2014-2020 ανέρχεται στα 351 δισεκατομμύρια ευρώ.

Οι χρηματοδοτικές χορηγήσεις 2014-2020

2007-2013


Διαθέσιμος προϋπολογισμός 2007-2013

Η χρηματοδότηση για την περιφερειακή και την πολιτική συνοχής την περίοδο 2007-13 ανέρχεται στα 347 δισεκατομμύρια ευρώ (35,7 % του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ για την περίοδο αυτή) ή μόλις πάνω από 49 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο. Όλα τα προγράμματα πολιτικής συνοχής συγχρηματοδοτούνται από τα Κράτη Μέλη, ανεβάζοντας τη συνολική διαθέσιμη χρηματοδότηση σχεδόν στα 700 δισεκατομμύρια ευρώ.

Ποσό ανά ταμείο

Ποσό ανά στόχο

Πόσα χρήματα έχουν κατανεμηθεί σε κάθε Κράτος Μέλος;

Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τα ποσά, τα οποία έχουν κατανεμηθεί για κάθε Κράτος Μέλος στα Επιχειρησιακά Προγράμματα που συμφωνήθηκαν στην αρχή της τρέχουσας περιόδου χρηματοδότησης (2007-2013). Περιλαμβάνει επίσης το ποσό που έχει τεθεί κατά μέρος για την Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία.
Αυτά είναι τα συνδυασμένα στοιχεία για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.

Σε ποιες προτεραιότητες πολιτικής δαπανάται ο προϋπολογισμός;

Ο παρακάτω πίνακας δείχνει την ανάλυση των διαθέσιμων κονδυλίων ανά θέμα για την ΕΕ συνολικά. Αυτά είναι τα συνδυασμένα στοιχεία για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.
Δείτε τους παρακάτω πίνακες για τη θεματική ανάλυση σε κάθε Κράτος Μέλος, καθώς και ανά στόχο (σύγκλιση, ανταγωνιστικότητα, εδαφική συνεργασία).
ExcelInfographics : What does Cohesion Policy fund for 2007-2013?

Πόσα χρήματα έχουν καταβληθεί από την Επιτροπή;

Ο παρακάτω πίνακας δείχνει το ποσοστό των συνολικών κατανεμημένων ανά Κράτος Μέλος κονδυλίων που έχουν καταβληθεί από την Επιτροπή, στη βάση των απαιτήσεων που κατατέθηκαν. Υποδεικνύει επίσης το ποσοστό πληρωμών για την ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία.
Αυτά είναι τα συνδυασμένα στοιχεία για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.
Οι πληροφορίες στην παρούσα ιστοσελίδα σχετικά με τα ποσοστά πληρωμών ενημερώνονται κάθε τρίμηνο. Τελευταία ενημέρωση: 28/11/2013

Δεν υπάρχουν σχόλια: